Bazı yörelerde cenaze yıkandıktan sonra evinin önüne götürülerek komşularına, ahirete irtihal eden bu merhuma hakkınızı helal edin veya bu merhuma hakkınızı helal eder misiniz diye sorularak helallik alınır ve şöyle dua edilir.
"‘’ Ey Ehli Cemaat, Kapı, Komşu ve Hısım akraba. Merhum (Hasan Efendi veya Hatun Fatma Bacı) bu fani (geçici) dünyadan, Baki (kalıcı) dünyayı mekân tutmuştur. Bunun alacaklarına ve vereceklerine Ana, Baba, Eş, Kardeş ve Çocukları kefildirler. Sizlerinde üzerinizde bulunan dünya ve Ahirete ait haklarınızı Helâl edip kendisinden razı mısınız? "
اَلْحَمْدُ للهِ الَّذِي قاَلَ فيِ كِتاَبِهِ
كُلُّ نَفْسٍ ذاَءِقَةُ الْمَوْتِ ثُمَّ اِلَيْناَ تُرْجَعُونَ
:وَلصَّلاَوةُو السَّلاَمُ عَليَ سَيِّدِناَ مُحَمَّدٍنِ الَّذِيِ نَزَلَ فيِ شاَنِهِ
اِنَّكَ مَيِّتُ وَ اِنَّهُمْ مَيِّتُونَ
وَ عَليَ ألِهِ وَ اَصْحاَبِهِ الّذِين اِذاَاَصاَبَتْهُمْ مُصِيبَةٌ قاَلوُ اِناّ للهِ وَ اِنّاَ اِلَيْهِ راَجِعونَ
Hamd;mukaddes kitabında ‘’Vakit gelince herkes ölümün tadını tadacaktır ve sonra bizim huzurumuza gelecektir.’’Diye buyuran Yüce Allah’a mahsustur.
Salat ve selam ‘’Sizin için en büyük vaiz ölümdür sözü ile ümmetini uyaran,Hz. Muhammed S.A.V in onun temiz soyundan gelenlerin, ve başlarına bir musibet geldiğinde ‘Biz ancak Yüce Allah’ın kullarıyız ve yine onun yüce huzuruna döneceğiz’’ diyen bütün Müslümanların üzerine olsun.
Ya Rabbel alemin,Merhamet dergahına sığınarak senden af ve mağfiret bekleyen bu mevtanın kusur ve günahlarını affet,Kabrini cennet bahçelerinden bir bahçe eyle ,cehennem çukurlarına benzetme.Kabir azabı çektirme ya Rabbi.Geride kalanlara Sabri cemil,Vücütlarına sıhhat ve afiyet,dünya ve ahrette de saadetler ihsan eyle,Bizlerde bu duruma düştüğümüzde mevlam cümlemize iman ve Kur’an nasib eyle,Cümlemizi HZ. Muhammed S.A.V. in sancağı altında cem haşr eyle
EL-FATİHA
Cenaze erkek ise cenaze duası
Üçüncü tekbirden sonra okunacak Cenaze duâsı:
OKUNUŞU:""Allâhümmağfir lihayyinâ ve meyyitinâ ve şâhidinâ ve gâibinâ ve zekerina ve ünsânâ ve sağîrinâ ve kebîrinâ . Allâhümme men ahyeytehû minnâ feahyihî alel islâmi ve men teveffeytehû minnâ feteveffehû alel îmâni ve hussa hâzelmeyyite birravhi verrâhati verrahmeti velmağfireti verrıdvân. Allâhümme in kâne muhsinen fezid fî ihsânihî ve in kâne müsîen fetecâvez anhü ve lakkıhil' emne vel-büşrâ vel-kerâmete vezzülfâ birahmetike yâ erhamerrâhimîn."
Anlamı: Allah’ım! Dirimizi, ölümüzü, burada bulunanlarımızı bulunmayan-larımızı, erkeğimizi kadınımızı, küçüğümüzü büyüğümüzü affet, bağışla. Allah’ım! Aramızdan yaşatacaklarını İslâm üzere yaşat, öldüreceklerini iman üzere öldür. Şurada duran ölüye, kolaylık ve rahatlık ver onu bağışla. Bu kişi iyi bir kimse idiyse sen onun iyiliğini artır, eğer kötü davranmış günahkâr bir kimse idiyse sen rahmet ve merhametinle onları affet. Ona, güven, müjde, ikram ve yakınlık ile mukabele et. Ey merhamet edenlerin en merhametlisi olan Allahım.
Cenaze kadın ise okunacak cenaze duası
Üçüncü tekbirden sonra okunacak Cenaze duâsı:
OKUNUŞU:""Allâhümmağfir lihayyinâ ve meyyitinâ ve şâhidinâ ve gâibinâ ve zekerina ve ünsânâ ve sağîrinâ ve kebîrinâ . Allâhümme men ahyeytehû minnâ feahyihî alel islâmi ve men teveffeytehû minnâ feteveffehû alel îmâni Ve hussa hâzihi'l-meyyite bi'r-ravhi ve'r-râhati ve'l-mağfireti ve'r-rıdvân. Allâhümme in kânet muhsineten fe zid fî ihsânihâ ve in kânet müsîeten fe tecâvez anhâ ve lakkiha'l-emne velbüşrâ velkerâmete vezzülfâ birahmetike yâ erhamerrâhimîn."
Anlamı: Allah’ım! Dirimizi, ölümüzü, burada bulunanlarımızı bulunmayan-larımızı, erkeğimizi kadınımızı, küçüğümüzü büyüğümüzü affet, bağışla. Allah’ım! Aramızdan yaşatacaklarını İslâm üzere yaşat, öldüreceklerini iman üzere öldür. Şurada duran ölüye, kolaylık ve rahatlık ver onu bağışla. Bu kişi iyi bir kimse idiyse sen onun iyiliğini artır, eğer kötü davranmış günahkâr bir kimse idiyse sen rahmet ve merhametinle onları affet. Ona, güven, müjde, ikram ve yakınlık ile mukabele et. Ey merhamet edenlerin en merhametlisi olan Allahım.
Cenaze çocuk ise okunacak cenaze duası
Üçüncü tekbirden sonra okunacak Cenaze duâsı:
Ölen kişi çocuk gibi mükellef olmayan bir kimse ise:
Duadaki ve men teveffeytehû minnâ fe teveffehû ale'l-îmân (öldüreceklerini iman üzere öldür) cümlesi yerine, Allâhümme'c‘alhü lenâ feratan, Allâhümme'c‘alhü lenâ ecren ve zuhran, Allâhümme'c‘alhü lenâ şefi‘an müşeffe‘an (Allahım! Sen onu bizim için önden gönderilmiş bir sevap vesilesi yap, ecir vesilesi ve âhiret azığı eyle, onu bize şefaati kabul edilen bir şefaatçi eyle!) diye dua edilir.
Cenazenin ardından Kur'an okumak
1- Bir Müslüman kabrine gömüldükten sonra orada, bir deve boğazlanıp paylaşılacak kadar bir zaman bekleyip Kur'an okumak güzel görülmüştür. Nitekim sahabeden Amr b. Âs (r.a.) şöyle demiştir:
“Beni kabrime defnettiğiniz zaman, bir deve kesip etini parçalayacak kadar mezarımın başında bekleyin ki, sizin varlığınızla yeni hayatıma alışma imkânı bulayım ve Rabbimin elçilerine vereceğim cevapları hazırlayayım.” [Müslim, Sahih, İmân, 192]
İmam Şâfiî (rh.) hazretleri, “Mezarın başında Kur’an’dan âyetler okumak müstehaptır. Kur’an’ın tamamının okunması (hatim edilmesi)ise, daha güzeldir” buyurur.
Bu esnada çoğu kez "Yâsîn, Mülk, Vâkıa, İhlâs ve Muavvizeteyn sûreleri, sonra da Fatiha ile Bakara sûresinin başı okunur.
Ardından dua edilip sevabı da, cenazenin ve diğer iman ehlinin ruhlarına bağışlanır. Ölünün mağfiret-i ilahiyeye mazhar olması için niyaz edilir.
Cenaze toprağa gömülür gömülmez din kardeşlerinin hemen oradan dağılmaları uygun değildir. Cenazenin ruhu, onların bulunuşu ile yeni hayatına / vaziyetine ünsiyet kazanır, alışıp ısınır. Böylece kendisine yöneltilecek suallere hazırlanmış ve mağfiret-i sübhâniyenin tecellisini gözetlemiş / kollamış olur.
Rasûlullah Efendimiz (s.a.v.), bir cenaze gömüldükten sonra hemen geri dönmezdi. Bir müddet mezarı başında durur ve cemaate hitaben şöyle buyururdu:
“Kardeşiniz için Allah Teala'dan mağfiret isteyiniz ve temkin (metânet-sükûnet) ihsan buyrulmasını dileyiniz, O şimdi sual görecektir". [Ebû Dâvûd, Sünen, Cenâiz 69] [Bilmen, Ö.N. Büyük İslam İlmihali, Bilmen Yayınevi, İstanbul, 1966, s. 260, md. 607]
2- Cenaze evinde helva ikramı Hıristiyan Ermenilerin bir âdetidir. Tabii ki bu yapıldığı takdirde onlara benzeme durumu söz konusu olacağı için mahzurdan uzak değildir, kaçınmak gerekir.
Ölünün velisi, ölünün gömülmesinden bir gün sonra yedinci güne kadar kolayına gelen şeyi fakirlere sadaka vererek sevabını ölüye bağışlamalıdır. Bu bir sünnettir. Buna gücü yetmezse, iki rek’at namaz kılarak sevabını ölüye bağışlamalıdır.
Fakat ölü sahiplerinin birinci ve üçüncü günlerde veya bir hafta sonra ziyafet vermeleri mekruhtur. Ancak ölünün komşularının veya uzak akrabasının yemek hazırlayarak ölü sahiplerine ikram etmeleri ve yemelerine ısrarda bulunmaları müstehaptır. Çünkü cenaze sahipleri kendileri için yemek hazırlayamayacak bir halde bulunabilirler.
Ölü sahiplerinin, yapılacak taziyeleri kabul için, üç gün kadar evlerinde oturmaları caizdir. Bununla beraber oturulmaması da iyidir.
Cenazenin gömülmesinden sonra, en son üç güne kadar bir defa olmak üzere taziye yapılması müstahaptır. Eğer taziye edilecek kimse ortada yoksa veya uzakta bulunuyorsa, o zaman üç günden sonra da taziye yapılabilir.
Dikkat: Taziyelerin kabristanda veya ölünün kapısı önünde yapılması bid’at ve mekruh görülmektedir. Taziyenin tekrarı da mekruhtur. Böyle bir musibete uğrayana, "Allah Teâlâ size sabr-ı cemîl (güzel sabır) ve ecr-i cezîl (bol mükâfat) ihsan buyursun" gibi sözlerle taziye edilir, teselli verilir. Musibete uğrayan kimse de, "İnnâ lillahi ve innâ ileyhi râciun (Biz Allah'tan geldik ve O’na döneceğiz" diye Allah'a teslimiyet göstermelidir. [Bkz. Bilmen, Ö.N. Büyük İslam İlmihali, Bilmen Yayınevi, İstanbul, 1966, s. 260, 263]
